١٠ سپتامبر از سوی سازمان بهداشت جهانی، روز جهانی آگاهی‌بخشی و پیشگیری از خودکشی نام‌گذاری شده است.
افزایش روز افزون خودکشی در جهان و ایران، احتمال این را که هر لحظه یکی در نزدیکی ما قصد خودکشی کند، افزایش داده است. مقوله‌ی تعامل آنی و مداخله‌ی لحظه‌ای و این‌که با فرد خودکش چه باید کرد و گفت، دغدغه‌ی تمام مردم جهان است. گاهی با یک گفت‌وگو‌ی ساده و چند پرسش، در طول یک دقیقه، می‌توانیم زندگی دوباره را به یک فرد اهدا کنیم. به امید آن‌که بتوانیم به انسان‌ها زندگی ببخشاییم!
در سطح جهانی، پویشی به نام روبان زرد به منظور آگاهی‌بخشی و پیشگیری از خودکشی از سال ٢٠١١ راه‌اندازی شده است. در زیر خلاصه‌ای از روش‌های مداخله‌ای ارائه شده از سوی این پویش‌ها که ممکن است در مواجه با چنین شرایطی بدان نیاز پیدا کنیم، ترجمه شده است:
چگونه به فردی که قصد خودکشی دارد کمک کرده و یک زندگی را نجات دهیم:[١]
باورهای غلط در مورد خودکشی:
١. کسی که در مورد خودکشی حرف می‌زند واقعاً قصد خودکشی ندارد.
٢. کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند باید دیوانه باشند.
٣. افرادی که خودکشی کرده‌اند به دریافت کمک از سوی دیگران بی‌میل بودند.
٤. صحبت کردن راجع به خودکشی ممکن است ایده خودکشی را به دیگران بدهد.
نشانه‌های خطرناک خودکشی:
١. حرف زدن در مورد خودکشی
٢. در پی معنای مرگ بودن
٣. گفت‌وگو راجع به مرگ
٤. ناامیدی نسبت به آینده
٥. تنفّر از خود
٦. وصیّت کردن و تقسیم اموال
٧. دیدار و خداحافظی غیرمعمول
٨. تمایل به تنها بودن و بریدن از دیگران
٩. باورهای خودویران‌گر
١٠. احساس آرامش ناگهانی افراد افسرده
پیشگری از خودکشی
پله اول: صحبت کردن با افراد:
صحبت کردن با یک دوست یا اعضای خانواده در مورد افکار و احساسات خودکشی، برای هر کسی بسیار دشوار است. اما اگر مطمئن نیستید که آیا فردی قصد خودکشی دارد، بهترین راه برای پیدا کردن جواب این است که بپرسید. با صحبت درباره خودکشی، در فرد ایجاد انگیزه برای خودکشی درست نمی‌شود. در حقیقت، دادن فرصتی برای بیان احساسات فرد متمایل به خودکشی، می‌تواند او را از تنهایی و احساسات منفی منصرف کند و از اقدام به خودکشی جلوگیری کند.
راه‌های شروع مکالمه درباره خودکشی:
١. من اخیراً نگرانت شدم.
٢. اخیراً من متوجه برخی تغییرات و تفاوت‌هایی در تو شده‌ام و متعجّب می‌شوم از انجام آنها توسط تو.
٣. من می‌خواستم با تو در ارتباط باشم زیرا تو به تازگی کم پیدا شده‌ای.
سؤالاتی که شما می‌توانید بپرسید:
١. از چه وقتی همچین حسّی شروع شده؟
٢. آیا اتّفاقی افتاده که باعث شده این حس در تو رشد کند؟
٣. چطور می‌توانم از تو حمایت کنم؟
٤. آیا تو راجع به کمک گرفتن از دیگران فکر کرده‌ای؟
برای کمک چه چیزی می‌توانید بگویید:
١. تو در این ماجرا تنها نیستی؛ من به خاطر تو اینجا هستم.
٢. شاید الان باور نکنی، اما احساس تو تغییر خواهد کرد.
٣. ممکن است من قادر به درک دقیق احساس تو نباشم؛ اما تو برای من مهم هستی و می‌خواهم به تو کمک کنم.
٤. وقتی می‌خواهی خودت را رها کنی، به خودت بگو فقط یک روز یا یک ساعت یا یک دقیقه بیشتر دست نگاه خواهم داشت.
قدم دوم: مداخله سریع در بحران:
سؤالات زیر می‌تواند به شما در تعیین خطر ابتلا به خودکشی کمک کند:
١. آیا تو برنامه خودکشی داری؟ (برنامه)
٢. آیا آنچه برای انجام این برنامه لازم داری را تهیه کردی (قرص، تفنگ و...)؟ (اصلی)
٣. آیا می‌دانی چه وقت قصد انجام این کار را داری؟ (تعیین زمان)
٤. آیا قصد داری زندگی خودت را پایان بدهی؟ (قصد)
قدم سوم: کمک و حمایت
کمک به افرادی که قصد خودکشی دارند:
١. دریافت کمک حرفه‌ای: در حد توان خود به افرادی که قصد خودکشی دارند کمک کنید. برای مشاوره و ارجاع با یکی از مراجع اورژانس خودکشی تماس بگیرید. فرد را تشویق کنید به روانشناس یا مشاور سر بزند و ترجیحاً خود او را به یکی از این مراکز ببرید.
٢. پیگیری درمانی: اگر پزشک دارویی تجویز کند، اطمینان حاصل کنید دوست شما در حال مصرف دارو یا انجام سفارشات پزشکی است. از عوارض جانبی احتمالی داروها مطّلع شوید و اگر به نظرتان وضعیت شخص بدتر شد، به پزشک اطلاع دهید. اغلب یافتن داروی اثرگذار و فرایند درمان مناسب شخص زمان‌بر است.
٣. فعّال باشید: کسانی که به فکر خودکشی هستند، اغلب باور ندارند کسی بتواند به آنها کمک کند، بنابراین ممکن است لازم باشد برای ارائه‌ی کمک فعّال‌‌تر باشید. گفتن جمله‌ی «اگر به چیزی نیاز داری به من تلفن کن» خیلی مبهم است. منتظر نباشید کسی به شما زنگ بزند. فرصت را از دست ندهید، دوباره تماس بگیرید و فرد را دعوت کنید.
٤. تشویق به تغییر مثبت سبک زندگی: مثل رژیم غذایی سالم، خواب کافی، پیاده‌روی در طبیعت یا زیر نور آفتاب هر روز به مدت ٣٠ دقیقه. ورزش نیز بسیار مهم است زیرا آندروفین آزاد می‌کند، استرس را کاهش می‌دهد و سلامت روانی را توسعه می‌دهد.
٥. برنامه ایمنی بسازید: به فرد کمک کنید تا مجموعه‌ای از اقداماتی را که وی در طول بحران خودکشی قول داده است، توسعه دهید. این باید شامل هرگونه عوامل ایجادکننده‌ای را که ممکن است به یک بحران خودکشی منجر شود، باشد؛ مانند سالگرد فقدان، الکل، استرس و یا روابط. همچنین شماره تماس برای دکتر یا درمانگر شخص و همچنین دوستان و اعضای خانواده که در شرایط اضطراری می‌توانند کمک کنند را شامل شود.
٦. محیط را ابزارهای بالقوه خودکشی، پاکسازی کنید: مانند قرص‌ها، چاقوها، تیغ، سلاح گرم و... اگر احتمال می‌دهید فرد داروها را بیش از حد مصرف کند، آنها را قفل کرده و تنها برای مصرف آنها را در دسترسش قرار دهید.
٧. پشتیبانی خود را از راه دور ادامه دهید: حتی پس از آن‌که بحران خودکشی فوری گذر کرد، با شخص تماس برقرار کنید. پشتیبانی شما برای حصول اطمینان از این‌که دوستتان در مسیر بازیابی قرار دارد حیاتی است.
عوامل خطر عمومی خودکشی عبارتند از:
١. بیماری روانی، مصرف الکل و موادمخدر.
٢. تلاش‌های قبلی خودکشی، سابقه خانوادگی خودکشی، یا تجاوز.
٣. بیماری‌های صعب‌العلاج و یا مرگ یکی از نزدیکان یا زندگی پر استرس.
٤. انزوای اجتماعی و تنهایی.
خودکشی نوجوانان:
خودکشی نوجوان یک مشکل جدّی و رو به رشد است. سال‌های نوجوانی می‌تواند به لحاظ احساسی، آشفته و استرس‌زا باشد. آنها ممکن است با مسائل اعتماد به نفس و حس از خود بیگانگی مبارزه کنند. برای برخی، این مبارزه به خودکشی منجر می‌شود. افسردگی همچنین یک عامل خطر عمده برای خودکشی نوجوان است.
دیگر عوامل خطرناک برای خودکشی نوجوانان عبارتند از:
١. سوء استفاده جنسی در دوران کودکی
٢. واردن شدن شوک اخیر
٣. عدم وجود یک شبکه پشتیبانی
٤. در دسترس بودن اسلحه
٥. محیط اجتماعی یا مدرسه خصمانه
٦. قرار گرفتن در معرض دیگر خودکشی نوجوانان
خودکشی بزرگسالان:
بالاترین میزان خودکشی در بین گروههای سنی، بین افراد ٦٥ سال و بالاتر رایج است. افسردگی در سالمندان یک عامل کمک کننده به خودکشی است که تشخیص داده نشده و درمان نشده است.
سایر عوامل خطرناک برای خودکشی در افراد مسن عبارتند از:
١. مرگ اخیر یکی از عزیزان، انزوا و تنهایی.
٢. بیماری فیزیکی، معلولیت یا درد.
٣. تغییرات عمده زندگی مانند بازنشستگی یا از دست دادن استقلال.
٤. از دست دادن حس هدفمندی.
مراجع:
[١] مطلب اصلی: https://www.helpguide.org/articles/suicide-prevention/suicide-prevention.htm#why
نظرات